Filosofielessen vanaf 4 september tot eind oktober 2018

Het is toch waar zeker!

Filosofie was van in het begin al een zoektocht naar de waarheid. Elke mening van de deelnemers in Plato’s dialogen zijn evenveel stappen op weg naar de waarheid. In Plato’s filosofie zijn persoonlijke meningen, religie, idealen en zelfs morele principes slechts uitgangspunten om via dialoog, onder de leiding van Socrates, te komen tot een universele waarheid.

‘De’ waarheid moet acceptabel zijn voor alle deelnemers en kan daarom niet verwijzen naar kwesties waarover een redelijk meningsverschil kan bestaan. Filosofie is een project om alle verwijzingen naar bronnen van onenigheid en conflict tussen groepen en mensen te verwijderen om op die manier een gemeenschap mogelijk te maken waarin zich geen enkele kwestie kan voordoen waarvoor geen oplossing bestaat die niet voor iedereen acceptabel is.

Persoonlijke meningen, religieuze overtuigingen, idealen en more-le principes zijn niet universeel omdat ze relatief zijn t.o.v. de plaatselijke en tijdelijke om-standigheden waarin ze bestaan.

Als religie, cultuur, geslacht, ras, gender en zelfs morele opvattingen over het goede naar de privésfeer zijn overgebracht, dan wordt het ‘overschot’ een effectief instrument om een multiculturele samenleving te besturen die burgers verbiedt om uitzonderingen te maken in het voordeel van hun lievelingsgroep, -geslacht, -cultuur, -religie of –levensstijl.

Opiniemakers proberen van een uiterst persoonlijk ongenoegen een algemene kwestie te maken. Hun redeneringen en argumenten zijn zo opgesteld dat ‘ze onder de naam van het paard, de eigenschappen van een ezel aanprijzen’. Of om het in hedendaags politiek correct jargon te zeggen: ‘ze onder de naam van de ezel, de eigenschappen van het paard aanprijzen’. Achteraf zie je misschien in dat ze vals zijn. En als je meermaals bedrogen wordt, bestaat de kans dat je redeneringen en argumenten in het algemeen gaat wantrouwen en haten. Je wordt misschien wel misoloog zoals je misantroop kan worden. Filosofie staat haaks op het identiteitsdenken. Ik volg Youssef Kobo, die in de De Standaard van 16 juli 2018 schrijft:

“Het meest frustrerende aan de vele identiteitsdebatten is dat ze vaak tot niets leiden. Beide zijden graven zich in het eigen grote gelijk in. Met meer onbegrip, wantrouwen en polarisering tot gevolg. Debatten over identiteit, cultuur en religie raken vaak een gevoelige snaar en laten daardoor weinig ruimte over voor nuance. Net omdat die debatten zo emotioneel beladen zijn, boeken we geen vooruitgang en wil niemand een duimbreed toegeven. Populisten hebben dat goed begrepen en slaan er electorale munt uit. Ze voeden het ongenoegen en onbehagen bij de bevolking door tegenstellingen te vergroten en banale zaken op te blazen. Ze weten als geen ander elk incident uit te melken. Dat ze daarmee het kostbare sociale weefsel van onze samenleving permanent beschadigen, zal hen worst wezen.”

Ewald Engelen spreekt in zijn boek Het is klasse, suffie, niet identiteit, van opiniegetto’s:

“En dus eindigt iedereen in zijn opiniegetto en mag niemand wijzen op het belang dat de-ze getto’s delen, namelijk een betere, socialere, meer ontspannen, duurzamere en gelij-kere economie.”

Hoe kan ik met enige zekerheid een uitweg uit het labyrint van meningen vinden zonder een cynische misoloog te worden?

In september en oktober 2018 gaan we in de filosofie lessen aandacht besteden aan het Britse empirisme. We beginnen met An Enquiry concerning Human Understanding uit 1748 van David Hume (1711 – 1776), in het Nederlands vertaals als Het menselijk inzicht. Hij was een Schotse filosoof en geschiedschrijver uit de tijd van de Verlichting. Hij was een van de belangrijkste empiristische filosofen.

Je hoeft het boek niet te kopen of vooraf te lezen. De lessen filosofie zijn geen boekbesprekingen. De boeken dienen alleen als vertrekpunt.

Hume dienst als voorbereiding op het lezen van:

Een kleine geschiedenis van iedereen die ooit heeft geleefd.

Van bacterie naar Bach en terug. De evolutie van de geest.

Ons feilbare denken, thinking, fast and slow.