Filosofielessen van maart tot juni 2019

Elke dinsdag van 9:30 tot 12:00

Pleidooi voor een filosofie van het wonen

In de maand december van 2018 zijn we begonnen met het lezen van het boek van Edith Hall Wat zou Aristoteles doen?

In januari van het nieuwe jaar gaan we daarmee verder. We bespreken de hoofdstukken over zelfkennis, intenties, liefde, gemeenschap en sterfelijkheid.

In februari beginnen we met twee nieuwe boeken. Stadsleven van Richard Sennett.

Sennett toont aan dat stadsplanners zich in het algemeen vergissen als ze denken dat je met stadsplanning sociale problemen kan oplossen. Want, zegt hij, ongelijkheid heeft te maken met politieke economie, niet met stadsplanning.

We lezen dat Cerdà een socialist was die gelijkheid wilde creëren via een rooster van bouwblokken in de Barcelonese wijk L'Eixample.

Haussmann brak de middeleeuwse Parijse straatjes af omdat de revolutie van 1848 geleerd had dat die door Communisten makkelijk konden worden afgezet. Daarmee lag hij aan de basis van de grote boulevards die we nu nog steeds kennen.

Olmsted tenslotte tekende de plannen uit voor Central Park in New York. Hij hoopte een plaats in de stad te creëren waar verschillende rassen elkaar konden ontmoeten.

Cerdà wilde de stad gelijk maken, Haussmann toegankelijk en Olmsted sociaal. Maar de woningblokken van Barcelona brachten geen gelijkheid, wel monocultuur.

In Parijs zorgde het strakke stadsplan voor geprivilegieerde plekken.

En Central Park werd een exclusieve plaats voor rijken. Hun plannen slaagden niet omdat ze weinig of geen rekening hielden met de inwoners die in de stad woonden.

Alle drie dachten ze de problemen, die de industrialisatie en het kapitalisme in stad hadden teweeg gebracht, te kunnen wegwerken met behulp van stadsplanning.

We bespreken ook het boek van Marwa al-Sabouni, The Battle for Home.

Architectuur en stadsontwikkeling, zegt ze, speelden een belangrijke rol in het uitbreken van het Syrische conflict.

Architectuur kan immers ofwel een gevoel van samenhorigheid bevorderen of juist bevolkingsgroepen uiteendrijven en het sociale weefsel vernietigen.

In haar boek beschrijft ze dat dit precies in Homs en andere Syrische steden is gebeurd.

We verwijzen tijdens de bespreking van die boeken naar het ‘ruimtelijk weefsel’ in Vlaanderen. We gebruiken hiervoor het Ruimterapport, dat door de Vlaamse Overheid is opgesteld en beschikbaar is op https://www.omgevingvlaanderen.be/ruimterapport.

We bekijken ook de plannen en ideeën van Vlaamse bouwmeesters, o.a. die van Christian Rapp, stadsbouwmeester van Antwerpen of van Leo Van Broeck, Vlaams bouwmeester.

Het is niet de bedoeling dat wij uiteen gaan zetten hoe er in de toekomst gewoond moet worden. Met het bespreken van deze teksten willen we een kader aanbieden waar waarbinnen we over de problematiek van het wonen in de nabije toekomst mee kunnen nadenken.