Filosofielessen februari-maart 2017

Hans Wansink stelde Irene Van Staveren in de Standaard van 27 februari 2016 de vraag: 'Waarom moeten we Das Kapital uit 1867 weer gaan lezen?'

Daarop antwoordde Irene Van Staveren:

'Omdat het een analyse is van de instabiliteit van het kapitalisme op basis van twee drijvende krachten. De ene is dat kapitaal arbeid inhuurt, en nooit andersom. Dat is in onze huidige economie alleen maar versterkt door technologische ontwikkeling en mondialisering , waardoor kapitaal steeds belangrijker wordt en arbeid steeds meer overbodig. Dus Marx is eigenlijk heel actueel.'

'Het tweede mechanisme dat Marx beschrijft, is accumulatie van geld. In een gewone markteconomie is geld vooral ruilmiddel. We gebruiken geld om de goederen te laten circuleren en daar worden we allemaal beter van.'

'Maar in een kapitalistische economie begint en eindigt de keten bij geld. Je koopt een aandeel, je wacht tot het meer waard wordt, je verkoopt het en je hebt meer geld. Dat zien we vandaag de dag terug bij de gigantische omloopsnelheid op de aandelenbeurs. Mensen verhandelen aandelen veel vaker dan vroeger.'

'Deze twee drijvende krachten maken het kapitalistische systeem inherent instabiel, vooral ook omdat ze elkaar stimuleren. Want hoe meer kapitaal je hebt, hoe meer je kunt investeren in bedrijven om dat kapitaal verder te versterken, mede door het vervangen van arbeid door kapitaal of om bedrijven op te kopen aan de andere kant van de wereld.'