Filosofielessen vanaf 3 maart 2020

Elke dinsdag van 9:30 tot 12:00

Liberaal versus antikapitalistisch en decoloniaal feminisme

Een andere geschiedenis van het denken

Als we de leerboeken economie mogen geloven, hebben we geleerd van Vicky Pryce, zouden marktkrachten heel snel de irrationele ongelijkheden tussen vrouwen en mannen vanzelf wegnemen omdat het in stand houden van die ongelijkheden niet past bij het nastreven van winst. Met andere woorden, als vrouwen even productief zijn als mannen, maar goedkoper, dan zouden bedrijven, gezien de loonkloof tussen mannen en vrouwen, die een dergelijke hulpbron verwaarlozen, weggeconcurreerd worden door bedrijven die niet discrimineren en de vruchten plukken van de goedkopere vrouwelijke arbeid. Maar omdat deze succesvolle bedrijven profiteren van de goedkopere vrouwelijke arbeid, zullen ze de kost van de vrouwenarbeid als vanzelf opdrijven, totdat de mannelijke en de vrouwelijke arbeid uiteindelijk evenveel kosten.

In deze theorie zijn concurrentie en marktkrachten voldoende om de loonkloof te elimineren via een soort zakelijke versie van de ‘natuurlijke selectie’, maar in werkelijkheid, zegt Vicky Price, gebeurt dat niet.

En dan zijn er twee mogelijkheden zegt ze. Ofwel komen we tot het besluit dat het feminisme niet verenigbaar is met het kapitalisme. Ofwel forceren we de markeconomie en leggen we van hogerhand quota op. Als je bedrijven dwingt om meer vrouwen aan te nemen, dan doen ze dat ook. En achteraf zien ze dat dit voor een kwaliteitsimpuls heeft gezorgd: middelmatige mannen leggen het af. Investeren in het talent van vrouwen i.p.v. hun arbeidsparticipatie op een kunstmatige manier tegen te werken zal aantonen dat een hogere arbeidsparticipatie van vrouwen evenredig is met een grotere nationale welvaart.

Vicky Price volgt daarmee dezelfde strategie als destijds de sociaal-democraten. Ze stelt uiteindelijk het principe van de winst en de groei niet in vraag, wel integendeel, gendergelijkheid op de arbeidsmarkt leidt naar grotere winsten en groei.

In maart en april gaan we in de filosofiegroep in op die andere weg, namelijk die van het antikapitalistisch en decoloniaal feminisme. We beginnen met de bespreking van het manifest Feminisme voor de 99%. Het manifest vertrekt van de vaststelling dat zowel Facebook-CEO Sheryl Sandberg, die pleit voor meer vrouwelijke bedrijfsleiders, en de meer dan vijf miljoen dames die Spanje met een staking ‘tegen de alliantie van patriarchaat en kapitalisme’ plat legden, zichzelf bestempelen als feministen.

Cinzia Arruzza, Tithi Bhattacharya en Nancy Fraser leggen in 11 stellingen uit dat het neoliberale feminisme neerkomt op een gelijkekansenonderdrukking: “een visie die de gewone mensen vraagt om in naam van het feminisme blij en dankbaar te zijn dat het een vrouw is en niet een man die hun vakbond basht, die een drone bestuurt om hun ouders te vermoorden of die hun kind in een kooi aan de grens opsluit’.

We besteden ook aandacht aan de vrouwenstaking in de lente van 2018 in Spanje waarbij alle productieve en reproductieve activiteiten werden stilgelegd. Die tegenstelling tussen productief en reproductief vormen de kern van dit manifest.

Dit manifest plaatsen we in een historisch kader geschetst door Silvia Federici in haar boek Caliban et la Sorcière. Het is een ontnuchterend boek over de oorsprong van het onderscheid tussen productief en reproductief, de verhouding tussen beiden en de ravage die dit onderscheid heeft aangericht.

En ja, gaat Ortoli verder, want al is het manuscript in erbarmelijke staat, vooral van de oudheid tot de middeleeuwen, het zijn precies de weinig overgebleven teksten die tellen en voor wie de moeite wil nemen, onthullen die teksten wel degelijk een andere manier om in de wereld te zijn, een andere manier van denken over geweld, een andere manier om te denken aan de natuur, een andere manier van denken over overheersing, …